Mộc Hương (Radix saussureae lappae)

Mộc hương là rễ phơi hay sấy khô của cây Mộc hương, dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách bản kinh. Cây Mộc hương có nhiều loại: Vân mộc hương mọc ở vùng Lệ Giang tỉnh Vân Nam và Xuyên mộc hương .Còn loại mọc ở Ấn Độ, Miến Điện gọi là Quảng mộc hương. Sách của Đôc Tất Lợi có giới thiệu thêm cây Thổ mộc hương.

Tác dụng dược lý:

1.Theo y học cổ truyền:

Mộc hương có tác dụng điều trung hành khí chỉ thống. Chủ trị các chứng: Tùy vị khí trệ, tả lỵ do tích trệ, lý cấp hậu trọng, tỳ rối loạn vận hóa,can mất chức năng sơ tiết, tỳ vị khí hư.

2.Kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại:
– Trên thực nghiệm, Mộc hương có tác dụng chống co thoắt cơ ruột trực tiếp làm giảm nhu động ruột. Thuốc có tác dụng kháng histamin và acetylcholine, chống co thoắt phế quản, trực tiếp làm giảm cơ trơn của phế quản.

– Nồng độ tinh dầu 1:3000 có tác dụng ức chế liên cầu khuẩn, tụ cầu vàng và trắng sinh trưởng.

Ứng dụng lâm sàng:

Trị rối loạn tiêu hóa bụng đầy đau, sôi bụng (do trúng hàn khí trệ):Mộc hương điều khí tán: Mộc hương, Bạch đậu khấu, Đàn hương, Cam thảo đều 4g, Đinh hương 2g, hoắc hương diệp 10g,Sa nhân 5g sắc nước uống.
Trị chứng tả lỵ bụng đau, lý cấp hậu trọng (do khí trệ ở đại tràng)

Mộc hương binh lang hoàn: Mộc hương, Ngô thù đều 4g, Binh lang 10g, Thanh bì, Trần bì, Chỉ xác, Tam lăng đều 6g, Hoàng bá 10g, Nga truật 6g, Hoàng bá, Đại hoàng, Hương phụ, Khiên ngưu, Mang tiêu (hòa uống) đều 10g, sắc uống.
Hương liên hoàng: Mộc hương 4g, Hoàng liên 6g, sắc uống.Theo cổ phương thì Hoàng liên sao với Ngô thù, xong bỏ Ngô thù gia Mộc hương tán bột mịn hồ hoàn, mỗi lần uống 3- 6g trị viêm đại tràng, kiết lỵ. Có thể dùng theo liều lượng trên sắc còn 100ml thụt lưu trị viêm đại tràng mạn tính có kết quả.

Mã Văn Quang dùng dịch mộc hương 100% chích bắp, 2ml/lần, ngày 2 lần trị rối loạn tiêu hóa, viêm ruột cấp, viêm bao tử mạn 29 ca đạt tỷ lệ kết quả 93%