Hạnh Nhân (Semen Pruni Armeniacaae)

Hạnh nhân tức là hạt khô của quả của cây Mơ, có nhiều loại có tên thực vật học khác nhau, như cây Sơn Hạnh Prunus Ameniaca L. var. Ansu Maxim, Hạnh Siberia – Prunus sibirica L, Hạnh đông bắc – Prunu mandshurica (Maxim), Koenae hoặc cây hạnh – prunus armeniaca L, đều thuộc họ hoa hồng. Hạnh nhân còn có tên là Ô mai, Hạnh, Khổ hạnh nhân, Bắc hạnh nhân, Quảng hạnh nhân, dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách “Bản Kinh”.

Cây Mơ mọc hoang và được trồng nhiều ở nước ta, nhiều nhất là ở các tỉnh Hà Sơn Bình, Hà Nam Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh

Cách chế biến:Mùa hè, hái quả chín về, bỏ hết thịt và vỏ của nhân, lấy nhân phơi khô, lúc dùng đập vụn. Khổ Hạnh nhân là cho Hạnh nhân vào nước sôi trong ít phút lấy ra ngâm vào nước lạnh, bỏ vỏ phơi khô. Sao Hạnh nhân là bỏ Khổ hạnh nhân vào nồi, cho lửa nhỏ sao vàng, Hạnh nhân sương là dùng giấy thấm bọc ép cho lấy hết dầu.

Tác dụng dược lý.

1.Theo y học cổ truyền.

Hạnh nhân có tác dụng chỉ khoái bình suyễn, nhuận tràng thông tiện. Chủ trị các chứng ho do phong hàn hoặc phong nhiệt, Ho suyễn do phế nhiệt, táo bón do tràng táo.

2.Kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại.

– Glucozit hạt mơ thủy phân cho cyahydric acid có tác dụng ức chế nhẹ trung khu hô hấp vì thế giảm ho suyễn.

– Benzaldehyde có thể ức chế chức năng tiêu hóa của pepsin, dầu Hạnh nhân có tác dụng nhuận tràng.

– Khổ hạnh nhân có tác dụng chống ung thư.

– Thuốc có tác dụng ức chế lãi đũa, lãi móc câu, lãi lim, trực khuẩn thương hàn và phó thương hàn.

– Độc tính: Sau khi ăn vào, chất amygadalin và amygdalase kết hợp sinh ra prunasin và mandelonitrile bị phá hủy trong ruột sinh ra benzaldehyde và hydrocyannic acid rất độc. Triệu chứng nhiễm độc: chóng mặt, mệt lả, nôn, tiêu chảy, đau bụng, nóng rát….suy hô hấp tuần hoàn dẫn đến tử vong. Người lớn ăn 40-60 nhân, trẻ em 10-20 nhân có thể gây nhiễm độc nghiêm trọng. Uống anhydric acid, liều gây chết là 0,06g ở người lớn, thuốc được nấu lên và có cho đường giảm bớt độc. Trường hợp quá liều có thể cho uống than hoạt hoặc siro. Trong dân gian dùng vỏ cây mơ hoặc vỏ của rể làm chất giải độc.